Rohatyn

Miejscowość nad Gniła Lipą (ukr. Hnyla Lipa) na skrzyżowaniu dróg z Tarnopola i ze Lwowa do Stanisławowa. Pierwszy raz wspomniana w 1184 roku, gdy należała do księcia halickiego Jarosława Osmomysła.

W 1349 wraz z Rusią Czerwoną został przyłączony przez Kazimierza Wielkiego do Królestwa Polskiego.

Rządy namiestnicze sprawował tu w końcu XIV wieku książe Władyslaw Opolczyk.

W XV wieku Rohatyn otrzymał magdeburskie prawa miejskie i herb od Władysława Jagiełły (1415).

Gdy Zygmunt I nadał Rohatyn swojej żonie królowej Bonie Sforza w dożywotnie władanie, w latach 1535-57 miasto miało w herbie literę “B” (inicjał Bony) zamiast “R”.

W 1602 roku w Stratyni koło Rohatynia działa jedna z najstarszych we lwowskim drukarni. Proboszczem kościóła parafialnego był przez pewien czas ksiądz Piotr Skarga.

Miasta bronił dobrze ufortyfikowany zamek, wzniesiony w 1567 roku, ze zwodzonymi mostami i dwoma bramami. Jedno z wejść do zamku znajdowało się na terenie obecny cmentarz przy kościele św. Mikołaja. Zamek został zniszczony podczas wojen kozackich i polsko-moskiewskich w XVII wieku.

W 1772 podczas I rozbioru Polski Rohatyn został zagrabiony przez Austrię.

XV-wieczna, obronna cerkiew Narodzenia Bogurodzicy była ozdobiona w 1869 roku freskami J. Pankiewicza.

Na początku XX wieku Rohatyn zamieszkiwało prawie 45% Żydow, 30% Ukraińców i 20% Polaków.

Na początku I wojny światowej, jesienią 1914 roku rejon Rohatynia stał się miejscem ciężkich walk pomiędzy Austro-Węgrami i Rosją, z udziałem 1,5 miliona żołnierzy. Po ustabilizowaniu się linii frontu stacjonowały tu wojska austro-węgierskie. Kilkuset żołnierzy zmarłych (1915/16) w epidemii cholery zostało pochowanych obok kościoła św. Ducha w Rohatynie.

Rohatyn zostal wyzwolony przez wojska polskie w 1919 roku. Miasto było zamieszkane głównie przez 10-tysięczną społeczność żydowską.

Okupowany przez wojska sowieckie po agresji 17 września 1939 roku do Rzeczypospolitej już nie powrócił.

Po zajęciu miasta w lipcu 1941 przez Niemcow utworzyli oni w Rohatynie getto, w którym wymordowano 20 marca 1942 ponad 3,5 tysiąca Żydów, w tym 600 dzieci. W żydowskie święto Yom Kippur, 21 września 1942 ponad 1000 Żydow zostało wywiezionych do obozu zagłady w Bełżcu. Przywiezieni w paździeniku 1942 z okolicznych miejscowości Żydzi zostali w kolejnym transporcie ponad 2000 osob wywiezieni 8 grudnia 1942 roku do Bełżca. 5 czerwca 1943 roku Niemcy likwidując getto wymordowali resztę jego mieszkańców. Na cmentarzu żydowskim w Rohatynie jest pochowanych ponad 3,5 tysiąca Żydów pomordowanych przez Niemców.

Według legendy wznosząca się przy drodze do, w odległości 4 kilometrów od Rohatynia, Góra Czortowa zaczęła w wielkanocny poranek, 8 kwietnia 1665 roku wędrować w stronę miasta, grożąc mu zniszczeniem.

W 1998 roku na cmentarzu polskich żołnierzy poległych w obronie Rohatynia w latach 1919-20 postawiono pomnik.

Obecnie (od 1991 roku) miasto rejonowe obwodu (województwa) iwano-frankowskiego (stanisławowskiego) Ukrainy, 61 kilometrów na północ od Stanisławowa, 32 km na zachód od Brzeżan, liczy ok. 10 tys. mieszkańców.